Wstęp do projektowania ogrodów szkolnych (084)

album-art
00:00

Jak zaprojektować ogród szkolny? Od czego zacząć? Co jest ważniejsze od projektu i pieniędzy? Jakie funkcje może pełnić ogród szkolny? 84. odcinek podkastu jest podsumowaniem tematu tygodnia, a został zainspirowany naszym najnowszym zleceniem. Jak mówi tytuł – jest to wstęp, bo na pewno temat jest warty rozszerzenia.

Notatki do odcinka i linki

Sprawdź swoje zasoby – zacznij od ludzi

Z moich obserwacji jasno wynika, że kluczem do sukcesu ogrodu szkolnego są ludzie. Może być mała szkoła i zerowy budżet – jeśli jest zaangażowana społeczność stworzą coś z niczego. Może być duża szkoła w stolicy, pieniądze unijne i profesjonalny projekt, a potem klapa.
W angojęzycznych poradnikach dotyczących planowania jakiejkolwiek przestrzeni publicznej pierwsza rada brzmi – zbierz społeczność, która podziela Twój pomysł. Dodałabym jeszcze drugą – wybierz lidera. Te dwie kwestie – lider i społeczność wydają mi się kluczowe.
Bo jakie problemy wiążą się z ogrodami szkolnymi, których nie załatwimy pieniędzmi czy projektem (ok, pieniędzmi czasami tak, bo zawsze można zatrudnić ogrodnika, pytanie czy o to chodzi)? Kilka pytań, które warto sobie zadać na początek:
  1. Kto będzie dbał o ogród? Podlewał, pielęgnował, doglądał?
  2. Kto będzie dbał o ogród latem, w czasie wakacji?
  3. Czy nauczyciele faktycznie będą prowadzili lekcje w zielonej klasie?
  4. Czy dzieci faktycznie będą mogły wychodzić na podwórko w czasie przerw? A co z butami na zmianę? Co z naniesioną ziemią do budynku? Czy nikt nie będzie na nich krzyczał?
  5. Czy rodzice nie będą mieć pretensji, że dzieci się ubrudziły?
  6. W jaki sposób dzieci będą korzystać z ogrodu? Jakie są ich potrzeby i pomysły na tą przestrzeń?
  7. Jeśli ogród będzie otwarty dla mieszkańców – czy będą potrafili to uszanować i zadbać o tę przestrzeń?
  8. Jeśli ogród nie będzie otwarty dla mieszkańców – kto mimo to będzie odwiedzał ten ogród?
  9. Czy w projekt zaangażowana jest cała kadra czy jest on tylko wizją dyrektora lub nauczyciela biologii?
  10. W jaki sposób zaangażowani są uczniowie w tworzenie nowego miejsca?
To pytania, które na szybko przychodzą mi do głowy. Pewnie jest ich o wiele, wiele więcej. Jeśli chcesz stworzyć ogród szkolny nie martw się o finansowanie czy projekt. Najpierw sprawdź jaki masz kapitał społeczny.

Twoje „dlaczego” – jakie funkcje ma pełnić ogród szkolny?

Tereny szkolne wykorzystywane są głównie do organizowania lekcji wychowania fizycznego, czasami jako miejsce odpoczynku w czasie przerw. Funkcji, które może pełnić ogród szkolny jest jednak o wiele więcej. Poniżej zamieszczam kilka przykładów. Niektóre z nich na pewno wymagają większego wysiłku organizacyjnego, ale zachęcam do szerszego spojrzenia, bo przestrzeń przy szkole ma ogromny potencjał.

  1. Zajęcia sportowe (nie tylko WF, również pozalekcyjne zajęcia prowadzone przez kluby sportowe);
  2. Lekcje (nie tylko przyrody);
  3. Odpoczynek w czasie przerw;
  4. Wolny czas po lekcjach, w weekendy i w wakacje;
  5. Przestrzeń rekreacyjna dla okolicznych mieszkańców;
  6. Centrum społeczności lokalnej – dom kultury, biblioteka, spotkania;
  7. Prezentacja dorobku szkoły.

Projekt jak każdy inny

Ogród szkolny to specyficzna przestrzeń, przede wszystkim ze względu na liczbę interesariuszy. Ale z drugiej strony – to przestrzeń jak każda inna. Wymaga zaprojektowania. W pierwszej kolejności musi więc poznać dobrze przestrzeń, którą mamy do dyspozycji, a następnie przejść cały proces projektowy. Oczywiście, jeśli tylko masz taką możliwość, zachęcam do zatrudnienia architekta krajobrazu. Możesz też spróbować zająć się tą przestrzenią samodzielnie, przy pomocy odpowiednich narzędzi. Efektem końcowym tego etapu będzie podział na strefy funkcjonalno-przestrzenne. Dopiero wówczas możemy przejść do wypełnienia przestrzeni elementami wyposażenia, takimi jak ławki, tablice edukacyjne, altany, amfiteatry, podesty, wzory na nawierzchni, skrzynie do uprawy roślin itp.

Analiza terenu

Co musisz wiedzieć o swojej działce? (047)

Projektowanie

Ogród zabaw dobrze zaplanowany (023)

Wyposażenie

Ogrody przedszkolne (018)
Przestrzeń ucząca. Jak stworzyć przestrzeń, która wspiera proces uczenia? (048)
Anna Komorowska, Michał Rokita Kuchnia błotna. 20 przepisów na naturalne place zabaw

Finansowanie

No dobra, wszystko pięknie, ale skąd wziąć na to wszystko pieniądze? Jest kilka(naście) możliwości. Są konkursy, granty, środki miejskie i (jeszcze) unijne. Poniżej znajdziesz ich listę. Lista dotyczy nie tylko ogrodów szkolnych, dlatego sugeruję, aby przed aplikowaniem o środki zapoznać się bardzo dokładnie z warunkami. Lista stanowi streszczenie zeszytu „Finansowanie (nie)placów zabaw”, w którym znajdziesz również podpowiedzi jak szukać finansowania i na co zwrócić uwagę pisząc wnioski.

Finansowanie (nie)placów zabaw (skorzystaj z formularza poniżej)
Finansowanie (nie)placów zabaw

Dodatkowe materiały

Schools for the future – designing school grounds
33 Educational Design Principles for Schools and Community Learning Centers
Ogrody szkolne na Pinterest
Sami budujemy szkolne terenowe urządzenia kultury fizycznej
Frątczakowie, Ogród przedszkolny
Kiełkowanie dla przyszłości. Ogrody edukacyjne dla dzieci
KSIĄŻKA Przestrzeń fizyczna i architektoniczna. Poradnik dla szkół – tom 1